ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ

«Μαμά/μπαμπά φοβάμαι», «Δεν μπορώ μόνος/η μου τρομάζω». Πόσες φορές μπορεί εσείς οι γονείς να έχετε ακούσει μια τέτοια ή παρόμοια κουβέντα από τα παιδιά σας; Πόσες φορές έχετε έρθει αντιμέτωποι με φόβους «φυσιολογικούς» αλλά και «παράλογους» τους οποίους βιώνουν οι μικροί μας φίλοι;

Όλα τα παιδία κάποια στιγμή σε περιόδους της ζωής τους, αναπτύσσουν κάποιους φόβους. Άλλοτε οι φόβοι αυτοί είναι μικροί και ήπιοι, άλλοτε πιο μεγάλοι και έντονοι. Άλλοτε είναι παροδικοί και άλλοτε διαρκούν μεγαλύτερα διαστήματα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ Ο ΦΟΒΟΣ;

Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα, μια φυσιολογική αντίδραση σε γεγονότα που μπορεί να απειλούν την προσωπική ασφάλεια του ατόμου. Πρόκειται για μια προσαρμοστική αντίδραση σε ερεθίσματα, με την οποία ο άνθρωπος προστατεύει τον εαυτό του από τυχόν κινδύνους.

Είναι επομένως ένας μηχανισμός προστατευτικού χαρακτήρα, μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη.

ΤΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ; ΠΩΣ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΣΤΟ ΦΟΒΟ;

Σε κάθε ηλικία υπάρχουν κάποιοι χαρακτηριστικοί φόβοι οι οποίοι εξαρτώνται από τη βιοσωματική και νοητική ωριμότητα του παιδιού και από τις αλλαγές που παρουσιάζονται στο παιδί σε σχέση με τον τρόπο που βιώνει τον κόσμο γύρω του.

Τα βρέφη όταν έρχονται σε επαφή με τον εξωτερικό κόσμο, παρουσιάζουν με το κλάμα τους αντίδραση φόβου στους ισχυρούς θορύβους και τον ερχομό τους σε έναν κόσμο.

Ηλικία 0-6 ετών

Μέχρι τα δύο τους χρόνια, τα μωρά φοβούνται τους δυνατούς ήχους και θορύβους, τους ξένους, τον αποχωρισμό από τους γονείς τους, τα μεγάλα αντικείμενα. Από 2 μέχρι 4 χρονών, τα παιδιά συνήθως φοβούνται τους θορύβους, τα ζώα, τα έντομα, τα τέρατα και τα φαντάσματα. Τρομάζουν όμως και με πιο πρακτικά θέματα, όπως το μπάνιο ή την εκπαίδευση της τουαλέτας και ό,τι συνεπάγονται αυτά για την καθημερινότητά τους και τη μετάβασή τους στην επόμενη φάση της ανάπτυξής τους. Από τα 4 έως τα 6 χρόνια τους, φοβούνται τον ύπνο, το σκοτάδι και τα τέρατα – είτε σε συνδυασμό είτε το καθένα μόνο του. Τα φοβίζουν επίσης οι ξένοι, όπως και η σκέψη μήπως χάσουν τους γονείς τους.

Ηλικία 6-9 ετών

Μετά τα 6 χρόνια, οι φόβοι αγγίζουν την καθημερινή ζωή, ενώ παράλληλα εμφανίζεται ο φόβος του θανάτου. Τα παιδιά φοβούνται μήπως χτυπήσουν, όπως επίσης φοβούνται να μείνουν μόνα τους στο σπίτι, τις καταιγίδες. Από τα 8-9 χρόνια, οι φόβοι των παιδιών έχουν πιο ορθολογική βάση: νιώθουν φόβο για το πώς θα τα πάνε στο σχολείο, για την απόρριψη από τα συνομήλικα παιδιά, ανησυχούν περισσότερο για τον θάνατο, τους κλέφτες, τον πόλεμο. Τα καινούργια «φαντάσματα» των παιδιών σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικά με τον μικρόκοσμο του σχολείου και των συμμαθητών τους.

Μπορείτε να πλοηγηθείτε σε περισσότερα άρθρα Παιδοψυχολογικής Υποστήριξης

Ποιες είναι οι συνήθεις εκδηλώσεις φόβου;

Τα παιδιά ανάλογα με την αναπτυξιακή τους ηλικία, αλλά και τη συναισθηματική τους ωρίμανση αντιδρούν στο φόβο με ποικίλους τρόπους. Μερικές χαρακτηριστικές εκδηλώσεις του άγχους είναι η έντονη ανησυχία και νευρικότητα, το κλάμα, η έντονη διεκδίκηση της παρουσίας των γονέων και η προσκόλληση σε αυτούς. Επιπλέον, το φόβο μπορεί να τον εκδηλώσει με άρνηση συμμετοχής του σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής (οι οποίες τους φοβίζουν).

Το κάθε παιδί βιώνει το φόβο και αντιδρά σε αυτόν με διαφορετικό τρόπο, χωρίς να μπορούμε να υποστηρίξουμε πως υπάρχει κάτι δεδομένο και μια κανονικότητα στο περιεχόμενο και την αντιμετώπιση των φόβων.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ;

Οι φόβοι αυτοί δεν πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ανησυχίας για τους γονείς καθώς υποχωρούν συνήθως με το πέρασμα του χρόνου. Πρόκειται για παροδικά φαινόμενα, τα οποία μπορεί να αναστατώνουν για ορισμένο χρονικό διάστημα το παιδί και την οικογένεια. Συνήθως, όμως παρέρχονται, εάν αντιμετωπιστούν σωστά χωρίς να παρακωλύουν την ομαλή συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο: “Πως να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμηση των παιδιών μας…”

Συμβολές προς τους γονείς:

Μερικές συμβουλές για τους γονείς προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαχειριστούν ομαλά και αποτελεσματικά τον όποιο φόβο έχουν είναι οι εξής:
 Αρχικά θα πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι όποιος και αν είναι ο φόβος που αντιμετωπίζει και «βασανίζει» το παιδί σας. Να μην πανικοβάλλεστε και να μην μεγαλοποιείτε την παραμικρή εκδήλωση φόβου του παιδιού.
 Να ακούσετε με προσοχή, κατανόηση και σεβασμό όσα έχει να σας πει το παιδί σας γι’ αυτό το οποίο αισθάνεται. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
 Να μην υποτιμήσετε τον φόβο που μπορεί να αντιμετωπίζει. Να αποφύγετε να γελάσετε, να ειρωνευτείτε ή να αστειευτείτε όταν το παιδί περιγράφει τα συναισθήματα του.
 Να προσπαθείτε να καθησυχάσετε το παιδί, να του εξηγήσετε πως αυτό το οποίο βιώνει είναι φυσιολογικό.
 Να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να παίρνουν πρωτοβουλίες και να είναι όσο πιο αυτόνομα μπορούν όσον αφορά την διαχείριση των συναισθημάτων τους και εν προκειμένου του φόβου τους.
 Να μη μεταδίδετε στο παιδί σας δικούς σας φόβους. Να προσπαθείτε να ελέγχετε τους δικούς σας φόβους, καθώς τα παιδιά συχνά τους μιμούνται ή τους υιοθετούν αφού αποτελείτε ισχυρά πρότυπα για εκείνα.

Επιπλέον:

 Να μην εξαναγκάζετε βίαια και χωρίς καμιά προετοιμασία το παιδί να πλησιάζει το αντικείμενο του φόβου του, και ειδικά χωρίς τη δική σας στήριξη και βοήθεια.
 Να αποφύγετε να φοβίζετε σκόπιμα το παιδί με όρους όπως «ο μπαμπούλας», «η αστυνομία» και άλλους τέτοιους. Η χρήση του φόβου στη συγκεκριμένη περίπτωση προκειμένου να επιφέρετε μια «επιθυμητή» συμπεριφορά του παιδιού, σε δεύτερο χρόνο θα έχει αρνητικά αποτελέσματα.
 Μπορείτε να διαβάσετε μαζί ένα παραμύθι ή μια ιστορία που πραγματεύεται το συναίσθημα του φόβου. Το παιδί μπορεί να ταυτιστεί με αυτό τον τρόπο με κάποιον ήρωα και έτσι να μπορέσει να εκφράσει και να εξωτερικεύσει.

Μούχου Μαρία
–
Παιδοψυχολόγος
Ειδική Παιδαγωγός

Σας άρεσε το άρθρο μας; Αφήστε το σχόλιο σας παρακάτω και η ομάδα μας θα σας απαντήσει το συντομότερο δυνατό.

Θέλετε να λαμβάνετε τα νέα άρθρα που συντάσσει η επιστημονική μας ομάδα; Γραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο – newsletter. 

Η ομάδα του “Ψυχ…Αγωγείν”, (οι ψυχολόγοι, η λογοθεραπεύτρια, η εργοθεραπεύτρια και η ειδική παιδαγωγός) είναι διαθέσιμοι στο να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες σας παρέχοντας το πρώτο ραντεβού ΔΩΡΕΑΝ και να συζητήσουμε τυχόν απορίες σας. Για περαιτέρω διευκρινήσεις, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το κέντρο στα τηλέφωνα
επικοινωνίας ή να μας επισκεφτείτε στο χώρο μας στη Λ.Βουλιαγμένης 261. Άγιος Δημήτριος (πλησίον μετρό Δάφνης).