Έχει το παιδί μου αυτισμό;

Τι είναι; Γιατί;

Τι μπορώ να κάνω για να το βοηθήσω;

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά, πολλοί γονείς έρχονται αντιμέτωποι με αυτές τις ερωτήσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί το φάσμα του αυτισμού συμφωνα με τελευταίες έρευνες εμφανίζεται σε ποσοστό πάνω από 1%, αφού 1/99 γεννήσεις είναι μέσα στο φάσμα. Εμφανίζεται σε ποσοστό 4/1 σε αγόρια από κορίτσια και δεν έχει επιλεκτικότητα σε φυλές, εθνικότητες και κοινωνικές ομάδες.

Τι είναι όμως ο αυτισμός και γιατί έχουν αυξηθεί τα ποσοστά εμφάνισης του;

Ο αυτισμός αποτελεί μια πολύπλοκη, νευροψυχιατρική αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία εκδηλώνεται πολύ πρώιμα στη ζωή ενός παιδιού και επηρεάζουν σημαντικά την αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του και τον κόσμο, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνει και προσαρμόζεται στις καταστάσεις της καθημερινής ζωής.

Η διαδικασία της ανάπτυξης και η ηλικία, επηρεάζουν την εκδήλωση των συμπτωμάτων και την κλινική εικόνα κάθε ατόμου. Η διάγνωση στηρίζεται στο χαρακτηριστικό πρότυπο ποιοτικών αποκλίσεων στους τομείς της αμοιβαίας κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας, της σκέψης-φαντασίας και στο επαναληπτικό πρότυπο ενδιαφερόντων και συμπεριφοράς(Wing 1996, ICD-10 1992, DSMIV 1994).

Σαφή διάγνωση μπορούν να κάνουν μόνο κλάδοι της ιατρικής όπως οι νευρολόγοι, παιδοψυχίατροι και παιδίατροι αναπτυξιολόγοι. Οι εξειδικευμένοι θεραπευτές όπως Λογοθεραπευτές, Εργοθεραπευτές και Ψυχολόγοι είναι υπεύθυνοι για τον εντοπισμό των στοιχείων ώστε να παραπέμψουν στις παραπάνω ιατρικές ειδικότητες, να οργανώσουν και να εκτελέσουν το κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθήσει ένα παιδί.

Να τονιστεί πως δεν υπάρχει οργανική εξέταση που μπορεί να ορίσει το φάσμα του αυτισμού. Ωστόσο συστήνεται οργανικός έλεγχος από τους ιατρούς που περιλαμβάνει μαγνητική τομογραφία, εγκεφαλογράφημα, έλεγχο για θυρεοειδή αδένα και λοιπός μεταβολικός έλεγχος μέσω εξέτασης αίματος και πιθανά ούρων.

Η αιτία του αυτισμού εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικό πρόβλημα, που επηρεάζει εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου, τα οποία επεξεργάζονται τη γλώσσα και τις πληροφορίες, που δίνουν οι αισθήσεις. Ίσως υπάρχει μια δυσαναλογία κάποιων συγκεκριμένων νευροχημικών ουσιών στον εγκέφαλο.

Γενετικοί παράγοντες μπορεί μερικές φορές να εμπλέκονται. Πιθανότερα, ο αυτισμός μπορεί να είναι απόρροια ενός συνδυασμού διαφόρων αιτιών. Έχει αποδειχθεί, ότι δεν υπάρχει αιτιολογική σύνδεση ανάμεσα στις στάσεις και στις ενέργειες των γονιών  στην ανάπτυξη μιας διαταραχής του φάσματος του αυτισμού.

Περιηγηθείτε σε περισσότερα άρθρα της διεπιστημονικής ομάδας 

Ποια είναι τα σημαδια που μου δείχνουν ότι ένα παιδί μπορει να έχει αυτισμό;

Από τους πρώτους κιόλας μήνες, ένα παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει και να γνωρίσει το κόσμο. Υπάρχουν πολλά αναπτυξιακά στάδια ώστε το παιδί να εξελίξει και να κατακτήσει βασικές γλωσσικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.

Σε ένα παιδί που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού, αυτό μπορεί να αποτελεί μια διαφορετική διαδικασία και να μην ταυτίζεται χρονικά και αναπτυξιακά με τα τυπικά ορόσημα της ανάπτυξης.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα σε πρώιμη ηλικία, αποτελούν κάποια από τα παρακάτω σημάδια:

• δεν κάνει βλεμματική επαφή με τη μητέρα όταν το θηλάζει
• δεν χαμογελά όταν του χαμογελούν
• δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του, ή στον ήχο μιας γνώριμης φωνής
• δεν ακολουθεί, οπτικά, αντικείμενα
• δεν δείχνει, ή δεν χαιρετάει, ή δεν χρησιμοποιεί άλλες χειρονομίες για ναεπικοινωνεί
• δεν ακολουθεί αυτό που του δείχνετε με το χέρι σας
• δεν κάνει θορύβους για να κερδίσει την προσοχή σας
• δεν ανταποκρίνεται στα χάδια
• δεν μιμείται τις κινήσεις σας και τις εκφράσεις του προσώπου
• δεν σηκώνει τα χέρια του προς εσάς για να το πάρετε στην αγκαλιά σας
• δεν παίζει με άλλα άτομα
• δεν ζητάει βοήθεια για κάτι που δεν αδυνατεί να κάνει μόνο του

Είναι σύνηθες να μην γίνονται ευδιάκριτα πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά από τους γονείς, καθώς πιο έντονα σημάδια γίνονται εμφανή κυρίως μετάτα 2 έτη όπου τότε οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν κάποια καθυστέρηση στην ομιλία, το παιχνίδι ή την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Οποιαδήποτε από τις παραπάνω καθυστερήσεις από μόνη της, δεν αποτελεί αποτέλεσμα διάγνωσης διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής. Ο αυτισμός είναι ένας συνδυασμός πολλών αναπτυξιακών δεδομένων.

Τα βασικά επίπεδα όπου δυσλειτουργεί ένα παιδί με αυτισμό, είναι η

• ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

  όπου η ομιλία αναπτύσσεται αργά ή καθόλου. Πολλές φορές χρησιμοποιεί λέξεις χωρίς να προσεγγίζει το ακριβές νόημά τους, επικοινωνεί με χειρονομίες και νοήματα αντί για λέξεις και έχει χαμηλή συγκέντρωση προσοχής.

• ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

  όπου προτιμά να περνάει χρόνο μόνο του παρά με τους άλλους. Δείχνει χαμηλό ενδιαφέρον να κάνει φίλους, έχει χαμηλή αντίδραση σε κοινωνικά δεδομένα όπως η βλεμματική επαφή ή τα χαμόγελα.

• ΠΑΙΧΝΙΔΙ

  όπου παρατηρείταιαπουσία του αυθόρμητου ή φανταστικού παιχνιδιού, απουσία μίμησης των δράσεων άλλων, και τέλος απουσία προβολικού και συμβολικού παιχνιδιού.

• ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ

  είναι σύνηθες ένα παιδί να έχει υπερευαισθησία στις περιοχές της όρασης, ακοής, αφής και γεύσης σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό.

• ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

  καθώς ένα παιδί μπορεί να είναι υπερ-δραστήριο ή πολύ παθητικό, να κάνει εκρήξεις θυμού χωρίς εμφανή λόγο, να έχει εμμονές (να δείχνει ένα μόνιμο ενδιαφέρον σε ένα συγκεκριμένο θέμα, ιδέα, δράση ή άτομο), εμφανής απουσία της απλής λογικής, πιθανή αυτοεπιθετικότητα ή επιθετικότητα, συχνές δυσκολίες και αρνητική αντίδραση στις αλλαγές των συνηθειών του και της ρουτίνας του.

Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός ατόμου που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού, είναι ότι διατηρεί μια μοναδική ατομικότητα και εμφάνιση  συμπτωμάτων τα οποία δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζονται και να διατηρούνται με τον ίδιο βαθμό και ποικοιλομορφία σε άλλα άτομα.

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους με αυτισμό. Κάποια άτομα με ελαφριά προσβολή, μπορεί να εμφανίσουν μόνο ελαφριές καθυστερήσεις στην ομιλία και καλύτερη απόδοση στις κοινωνικές αντιδράσεις ή το αντίθετο.

Σημαντικός παράγοντας επίδρασης στην κατάκτηση και λειτουργική χρήση δεξιοτήτων κατά τη μάθηση, αποτελούν οι αλλαγές στο εξωτερικό ερέθισμα και η ανησυχία. Μπορεί να έχουν οριακές ή κάτω του οριακού λεκτικές, μνημονικές ή χωρικές δεξιότητες αλλά να μην έχουν φαντασία ή να μην μπορούν να μπουν σε δραστηριότητες με άλλους. Τα άτομα με πιο πολύπλοκη εικόνα μπορεί να απαιτούν εξειδικευμένη υποστήριξη για να ανταποκριθούν σε βασικές καθημερινές ανάγκες.

Πως μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς;

Το πρώτο στάδιο για να βοηθήσουν οι γονείς ουσιαστικά τη ζωή και τη καθημερινότητα του παιδιού τους, αλλά και τη δική τους, είναι να απενοχοποιηθούν. Να γνωρίζουν ότι δεν ευθύνονται για τη δημιουργία της διαταραχής και να προσπαθήσουν να καταλάβουν και να γνωρίσουν μια διαφορετική προοπτική του κόσμου μέσα από τα μάτια του παιδιού τους. Αυτό αρκεί για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να λειτουργήσει οποιοδήποτε θεραπευτικό πρόγραμμα παρέμβασης ταιριάζει στο παιδί.

Είναι σημαντικό επίσης να γνωρίζουν ότι με την κατάλληλη θεραπεία, κάποιες συμπεριφορές μπορεί να αλλάξουν ή να μειωθούν με το πέρασμα του χρόνου.

Η επικοινωνία και οι κοινωνικές δυσκολίες συνεχίζουν σε μερικούς για όλη τη ζωή τους, αλλά οι δυσκολίες σε άλλες περιοχές μπορεί να μειωθούν ή να αλλάξουν με την ηλικία, την εκπαίδευση και το επίπεδο άγχους.

Πολλά άτομα που βρίσκονται στοφάσμα του αυτισμού  μπορεί να μάθουν να αντισταθμίζουν και να συνεργάζονται με την δυσκολία τους, συχνά πολύ καλά.

Σημαντικός παράγοντας ωστόσο για την εξέλιξη και θετική θεραπευτική πρόβλεψη, αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη παρεμβατικού προγράμματος από εξειδικευμένους θεραπευτές σε συνεργασία με το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού.

Κουνενή Δέσποινα
–
Ειδική  Λογοθεραπεύτρια

Σας άρεσε το άρθρο μας; Αφήστε το σχόλιο σας παρακάτω και η ομάδα μας θα σας απαντήσει το συντομότερο δυνατό.

Θέλετε να λαμβάνετε τα νέα άρθρα που συντάσσει η επιστημονική μας ομάδα; Γραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο – newsletter. 

Η ομάδα του “Ψυχ…Αγωγείν”, (οι ψυχολόγοι, η λογοθεραπεύτρια, η εργοθεραπεύτρια και η ειδική παιδαγωγός) είναι διαθέσιμοι στο να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες σας παρέχοντας το πρώτο ραντεβού ΔΩΡΕΑΝ και να συζητήσουμε τυχόν απορίες σας. Για περαιτέρω διευκρινήσεις, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το κέντρο στα τηλέφωνα
επικοινωνίας ή να μας επισκεφτείτε στο χώρο μας στη Λ.Βουλιαγμένης 261. Άγιος Δημήτριος (πλησίον μετρό Δάφνης).