-Δεν με ακούει καθόλου κι είναι μόλις 13 χρονών!

-Μου μιλάει πάρα πολύ άσχημα, δεν με σέβεται πλέον!

-Δεν μου αρέσουν οι παρέες που κάνει στο σχολείο..

-Βλέπω στο κινητό της ότι μιλάει με πολλά αγόρια..

Όλες οι παραπάνω και πολλές ακόμα, είναι μερικές από τις ανησυχίες που φέρνουν μαζί τους στην συμβουλευτική γονείς εφήβων. Τι είναι όμως η εφηβεία; Η εφηβεία ορίζεται ως η εξελικτική διεργασία στη ζωή του ανθρώπου που αρχίζει βιολογικά με τις μεταβολές της φυσιολογίας της ήβης και τελειώνει ψυχολογικά με την απόκτηση της ταυτότητας του εαυτού και του φύλου, καθώς και του αισθήματος της ανεξαρτησίας και σηματοδοτεί την ενηλικίωση του.

Σε ποια ηλικιακά στάδια χωρίζεται η εφηβεία;

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO, 1965), έχει ορίσει τα χρόνια της εφηβείας από τα 10 έως τα 19 έτη. Επίσης η εφηβεία χωρίζεται σε τρία ηλικιακά στάδια:

α) Πρώιμη Εφηβεία 11-14: στο στάδιο αυτό το παιδί επιδιώκει την παρέα με άτομα του ιδίου φύλου. Ο «κολλητός» πλέον γίνεται ένα από τα πιο σημαντικά άτομα στη ζωή του όπως κι η ομάδες συνομηλίκων. Παρατηρούνται έντονες εναλλαγές συμπεριφοράς και το παιδί αποζητά την αυτονόμησή του μπαίνοντας σε μία διαρκή διαδικασία ανταγωνισμού με τους γονείς. Ωστόσο, σε δύσκολες καταστάσεις στρέφεται στους γονείς ζητώντας τη βοήθειά τους. Τέλος, ξεκινά η αυνανιστική δραστηριότητα.,

β) Η μέση εφηβεία (14-17 ετών): εδώ ξεκινά η αναζήτηση και επίτευξη ετερόφυλων σχέσεων. Ο έφηβος σταδιακά συνδέεται με τον κόσμο των ενηλίκων και επαναδιαπραγματεύεται τις σχέσεις του με τους γονείς. Εκφράζει έντονα την ανάγκη «να τον αφήσουν ήσυχο». Ακόμα, αναζητά πρότυπα, θέτει υπαρξιακά ερωτήματα και τοποθετείται φιλοσοφικά κι ιδεολογικά,

γ) Η όψιμη εφηβεία (17-21 ετών): Στο στάδιο αυτό ολοκληρώνεται η απαρτίωση του εαυτού κι η δόμηση της προσωπικής ταυτότητας. Προσαρμόζεται στις κοινωνικές απαιτήσεις και νοιώθει σαν άντρας/γυναίκα. Οι κοινωνικές και σεξουαλικές σχέσεις του είναι πλέον πιο σταθερές κι αισθάνεται έτοιμος ψυχολογικά για ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις. Ο έφηβος αισθάνεται ότι το μέλλον του ανήκει και περνά στη ζωή των ενηλίκων

Όλες αυτές οι αλλαγές δεν αφήνουν ανεπηρέαστους τους γονείς. Ο έφηβος αλληλεπιδρά άμεσα με τους γονείς του οι οποίοι έχουν να διαχειριστούν πολλά άγχη, ανησυχίες και προβληματισμούς. Ένα από αυτά τα άγχη είναι καταρχάς η συνειδητοποίηση ότι το παιδί τους μεγαλώνει και έχει την ανάγκη να ανεξαρτητοποιηθεί και να ζήσει χωρίς και μακριά από αυτούς (σύνδρομο της άδειας φωλιάς). Μαζί με αυτή την ανάγκη για ανεξαρτητοποίηση κι αυτεπάρκεια, έρχεται κι η αίσθηση παντοδυναμίας του εφήβου ο οποίος πολύ εύκολα θα συγκρουστεί, θα παρακούσει, θα κρυφτεί και γενικότερα θα καταπατήσει όρια και κανόνες που θέτει το γονεϊκό σύστημα. Μέσα από τέτοιες καταστάσεις και βιώματα οι γονείς αποκτούν μία αίσθηση αβοηθησίας και παραιτούνται με αποτέλεσμα να χάνονται οι ρόλοι κι ο έφηβος να καταλαμβάνει μία θέση εξουσίας στο οικογενειακό σύστημα, μία θέση που σίγουρα δεν αναλογεί στο ηλικιακό του πλαίσιο και που μπορεί να οδηγήσει το σύστημα σε νοσηρές καταστάσεις ακόμη και σε έκφραση ψυχοπαθολογίας.

Μερικές συμβουλές είναι:

Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν με πολύ απλή και κατανοητή μορφή μερικές από τις πιο σημαντικές και απλές συμβουλές προς τους γονείς προκειμένου να βοηθηθούν στο κομμάτι της οριοθέτησης και να ενισχύσουν το γονεϊκό τους ρόλο.

• Συμφωνήστε για τα όρια  και τους κανόνες που επιθυμείτε να θέσετε. Συχνά η αδυναμία στην οριοθέτηση προκύπτει από ασυμφωνίες μεταξύ του συζυγικού ζεύγους. Είναι σημαντικό οι γονείς  να συμφωνούν στους κανόνες και τα όρια και να μην λέει άλλα ο ένας κι άλλα ο άλλος.
• Θέστε τα όρια από κοινού και να είστε αμετακίνητοι. Στηρίξτε ο ένας τον άλλον και μην «λυγίσετε» με το πρώτο ξέσπασμα θυμού του έφηβου παιδιού σας. Τα ξεσπάσματα των εφήβων είναι μερικές φορές υπερβολικά όμως είναι σημαντικό να κατανοήσει το παιδί ότι μπορείτε να αντέξετε το θυμό του.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράζει τα συναισθήματα και τις δυσκολίες του. Ένας έφηβος που ενθαρρύνεται να ξεδιπλώσει τον συναισθηματικό του κόσμο μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια.
• Αποφεύγετε φράσεις όπως «ρε φίλε», «ρε κολλητέ», «αφού είμαστε φίλοι, μπορείς να μου τα λες όλα» κ.α. Είναι σημαντικό για έναν έφηβο να είναι ξεκάθαροι οι ρόλοι και να μην υπάρχει ρευστότητα. Οι παραπάνω φράσεις μπερδεύουν το παιδί, υπονομεύουν το ρόλο του γονέα και δημιουργούν μία αίσθηση ότι παιδί και γονείς είσαι ίσοι.
• Μην επιτρέπετε να σας βρίζει.
• Επιλέξτε τις μάχες σας. Υψίστης σημασίας είναι να βάλετε προτεραιότητα στο τι θα αποτελεί σημείο σύγκρουσης και τι θα μπορούσε να λυθεί με έναν πιο διαλλακτικό τρόπο. Έτσι θα υπάρχουν λιγότερες εντάσεις.
• Δώστε στον έφηβο τον προσωπικό του χρόνο και χώρο. Μην ψάχνετε τα προσωπικά του αντικείμενα. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη από έναν χώρο που θα είναι αποκλειστικά δικός τους. Μην μπαίνετε στο δωμάτιό του χωρίς να χτυπήσετε την πόρτα και δώστε του τη δυνατότητα να μπορεί να κλειδώνει. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς μπαίνουν στον πειρασμό να ψάξουν το κινητό και να δουν συνομιλίες, φωτογραφίες κ.α. Αντί αυτού προτιμήστε να υπενθυμίζετε στο παιδί σας τη σημασία της ασφαλούς πλοήγησης και της διαφύλαξης των προσωπικών στοιχείων του. Δείξτε του εμπιστοσύνη.
• Εμπλέξτε το σταδιακά στις δουλειές του σπιτιού. Βγάλτε από κοινού με το παιδί ένα πρόγραμμα όπου θα αναλαμβάνει κάποιες από τις δουλειές του σπιτιού. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η αυτονομία του και αισθάνεται πιο ενεργό μέλος του οικογενειακού συστήματος.
• Ορίστε από κοινού (γονείς κι έφηβος) τις ώρες που θα καταναλώνει στο διαδίκτυο. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας κι η διαρκής έκθεση των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με παγκόσμιες έρευνες, την αύξηση της εφηβικής κατάθλιψης και της αυτοκτονικότητας. Μέσα από διάλογο με το παιδί, βρείτε τη χρυσή τομή και φροντίστε οι ώρες αυτές να τηρούνται αυστηρά, ειδικά τις ημέρες του σχολείου.
• Απευθυνθείτε σε έναν σύμβουλο γονέων. Η απεύθυνση για βοήθεια σε έναν ειδικό δεν είναι ένδειξη αδυναμίας σας να αντεπεξέλθετε στις καταστάσεις αλλά μία καλή αρχή για να εμπιστευτείτε τον εαυτό σας, να ενισχύσετε το γονικό σας ρόλο και να δείτε τις καταστάσεις από μία διαφορετική οπτική.

ΚΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ-ΓΕΩΡΓΙΑ

Ψυχολόγος- Ειδ. Οικογενειακή Συστημική θεραπεύτρια

Σας άρεσε το άρθρο μας; Αφήστε το σχόλιο σας παρακάτω και η ομάδα μας θα σας απαντήσει το συντομότερο δυνατό.

Θέλετε να λαμβάνετε τα νέα άρθρα που συντάσσει η επιστημονική μας ομάδα; Γραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο – newsletter. 

Η ομάδα του «Ψυχ…Αγωγείν», (οι ψυχολόγοι, η λογοθεραπεύτρια, η εργοθεραπεύτρια και η ειδική παιδαγωγός) είναι διαθέσιμοι στο να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες σας παρέχοντας το πρώτο ραντεβού ΔΩΡΕΑΝ και να συζητήσουμε τυχόν απορίες σας. Για περαιτέρω διευκρινήσεις, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το κέντρο στα τηλέφωνα επικοινωνίας ή να μας επισκεφτείτε στο χώρο μας στη Λ.Ηλιουπόλεως & Ίμβρου 27 (πλησίον μετρό Άγιου Ιωάννη).